Ha ka jingialang bad u CM: Pyneh triang ka KSU, rai ban bteng ka jingkhynra bar jylla

Syllad | The Rising MeghalayaJuly 20, 2024

Ka Khasi Students’ Union (KSU) ha ka 19 tarik Naitung ka la rai ban bteng ia ka jingkhynra kot ia ki nongtrei bylla bar jylla tad haduh ba ka sorkar kan pyntreikam ia ki sienjam ki ban khanglad ia ka jingwan rung kyrthep jong ki briew kiba na bar.

La pynbna ia kane ka rai da u nongialam ka KSU u samla Lambokstarwell Marngar hadien ba la wan iashim bynta ha ka jingialang ba la khot da u Myntri Rangbah ka Jylla u Conrad K Sangma ha Secretariat.

“Ngin bteng bad nangpynjur shuh shuh ia ki jingkhynra tad haduh ba ngin iohi ba ka sorkar kan long kaba la pynkhreh ban pyntreikam ia ki lad jingiada ban ban pyntreikam mardor ia ka Inner Line Permet (ILP) bad ka Meghalaya Residents Safety and Security (MRSSA), 2016,” ong u samla Lambokstarwell haba kren sha ki lad pathai khubor.

Haba kylli une u nongialam ka KSU u la ong ba u CM u la pynpaw sha ka kynhun ba shen un sa lum ia ka jingialang bad baroh ki sengbhalang ban iamir jingmut halor ka mat kaba iadei bad ka MRSSA.

“Ngin dang ap bad khmih bniah ia ki jingai jingmut ba la phah da ka sorkar Pdeng kaba la pynphai noh ia ka MRSSA, hynrei wat hapdeng kane ngi la iai ban ba dei ban pyntreikam ia ka MRSSA 2016 kaba la thaw ia ka District Task Force (DTF) ba la khlieh da ki DC bad ki SP nalor ki Khlieh Nongsynshar, hynrei la iohi kumba ki DTF ki la treikam tang ha ki hynniew tylli ki shnong jong ka nongbah Shillong. Kumta ngi la ban jur ia ka sorkar ba ka dei ban tuklar halor ka mat kaba iadei bad ka jingwan rung jong ki briew kiba na bar sha kane ka jylla khlem ki kot ki sla kiba biang,” u la ong.

Nalor kata u la ong ruh, “Lada kine ki jingiakren kin shu kut tang ha ki jingbishar bniah jong ka sorkar ia kine ki mat jingdawa kiba la slem, kumta ruh ngim don lad da kumwei pat hynrei ban bishar bniah ia ki shabar jong ka Secretariat halor kiei kiba ngi donkam ban leh bad pyndep. Lada ka sorkar kan bteng ban shim por ban khmih bniah ia ki kyndon ain kiba kongsan, ngi ruh ngim don por ban ap hynrei ban leh ia kaba donkam ha madan.”

“Ka jingpynlong jong ka seng ia kine ki jingkhynra ka long ka jingkyrsiew thiah ia ka sorkar Jylla ba ka dei ka kamram jong ka ba kan shimkhia bad ka sorkar Pdeng na ka bynta ban pyntreikam noh mardor ia ka ILP ha Meghayala,” u la ong.

Kumjuh u General Secretary ka KSU u samla Donald V Thabah u la ong, ” Ka sorkar ka la pynthikna ha ngi ban khmih bniah ia kine ki mat kiba ngi la pynpaw. Ngi la ngiah ia ki kyntien ‘eksamin’ ne jurip bniah namar ba ka lah ban shim por shibnai ne ar bnai lane wat 5 haduh 10 snem. Kumta ka KSU kan bteng ban peitngor bad pynlong ia ki jingkhynra ia ka jingwan rung jong ki briew kiba na bar shak ane ka jylla.”

U la pyntip ruh ba ka kynhun ka la kdew ba ka Meghalaya Identification, Registration (Safety & Security) of Migrant Workers Act, 2020 ka dei ka ain kaba tlot namar ki don shibun bah ki jingduna.

“Kane ka long ruh lada phi peit ia ka Inter-State Migrant Workmen Act, ki kot ki sla kiba donkam ban pynbiang ki dei tang ka dur ID bad ka jingpynshisha na ki pulit na ki jylla ba ki wan nalor kiwei pat ki kot ki sla. Hynrei kane ka ain kaba thymmai  kam don satia ka jingpynshisha na ka bor pulit, kumta ngi la kyntu ia ka sorkar ba ka dei ban pynlong kongsan ia ka jingpynshisha da ki pulit na ka bynta ban pynrung kyrteng ia ki nongbylla sngi ha ka jylla,” u la bynrap.

Une u General Secretary ka KSU u la ong ruh ba ka Inter-State Migrant Workmen Act ka la kdew ba ka jingpynshitom kan long shi snem ia u kontraktor uba pynkhein ia ka ain, hynrei ha kane ka ain kaba thymmai, ki kontraktor kiba heh ki hap ban siew tang T.5000. Lada shu mutdur ia u kontraktor uba heh ne kompeni kaba heh na ka jylla ne shabar da kaba suk ki lah ban siew ia kane ka pisa, hynrei lada ka don ka jingpynshitom da kaba set along kan ktah ia ki abd ka don ka lad ba kin shah pyngnat dak iong ne ‘blaklist’. Kumta ka jingpynshitom da kaba set along ka dei ban don.

Haba kylli, u Donald u la ong ba la pyntip ia ka kynhun ba ka sorkar NDA ba la ialam da ka BJP ka la pyntip sha ka sorkar MDA ba la lamkhmat da ka NPP ba ka jingpyntreikam ia baroh ar ka ILP bad ka MRSSA kan pynkhein ia ka Article 19 jong ka riti synshar jong ka Ri India, ha kaba kan khanglad ia ka leit ka wan jong ki briew ha ki katto katne ki jaka ha ki bynta jong ka ri. Hynrei, watla katta kam shym la don satia kano kano ka jingpyntip kaba thikna na ka liang ka sorkar Pdeng halor ka ILP bad kumjuh halor ka jingpynrung ia ka Ktien Khasi ha ka Khyrnit ba Phra jong ka riti synshar Ri.

Ka jingkylli ka jong ngi ka long lada ka ILP ha Meghalaya kan pynkhein ia ka Article 19, balei ka sorkar NDA ka la ai ILP ia ka Manipur ha u snem 2019? Kata ka long ka jingkylli lada ki lah ban ai ia ki balei kim ai pat ia ngi. Ka Sorkar Pdeng ka ong ba ka dei namar ka Article 19 hynrei ka jingkylli jong ngi ka long ba lada ka ILP ha Manipur, Nagaland bad Mizoram, Arunachal Pradesh kim pynkhein ia ka Article 19 kumno kan long ka jingpynkhein ha ka jylla jong ngi, u la ong.

Shuh shuh nalor kane u la ong ruh ba u Myntri Rangbah ruh ula pynpaw ba ngi don ia ka Sixth Schedule, hooid ngi don ia ka Sixth Schedule bad kumno ka Sixth Schedule kan iada pura ia ngi namar lada ngi peit ia ki jaka kiba dei kum ka Schedule Area kum ka Pynthorumkhrah, Laban bad kiwei kiwei, ngi iohi ba ki bar jylla kila bun paid ban ia ki trai ri trai muluk, kumta yn ym lah ban ianujuor ia ka Sixth Schedule Schedule bad ka ILP.