Hato dang lah ne em ka sorkar ban tem ïa ka jingpur ka COVID-19 haka jylla

Syllad | The Rising MeghalayaJuly 29, 2020

Ka jingkiew sted jong ki briew kiba ioh ïa ka khlam jingpang Covid-19 ha ka jylla, khamtam lei lei ka nongbah Shillong ka buh ïa u dak jingkylli ïa ka sorkar jylla, la kan dang lah ne em ba kan ïakhun ïa kane  ka thma  ban tem ïa ka jingpur sted jong kane ka jingpang ha ka jylla hi baroh kawei.

Ka jinglum jingkheiñ da ka Federation of Khasi States, ka pynpaw shai kdar ba dang haduh ka 23 tarik jong u bnai Jylliew (June) 2020 dang don tang kumba 4 ngut ki nongpang kiba la bit Covid-19, hynrei haduh ka 26 Naitung (July) 2020  ka la kiew sha ka 562 ngut ki briew.

Haba wad bniah bha ïa kane ka jingpur sted jong ki briew kiba ïoh kem ïa kane ka jingpang, naka jingai jingkheiñ kaba man la ka sngi na ka liang ka sorkar bad ka tnat ka koit ka khiah hi ka long ba kiba kham bun na kiba ïoh ban kem ïa kane ka jingpang dei ki shipai jong ka Border Security Force, kiba sah pat dei ki paidbah nong shnong jong ka jylla.

Lada pynshong nongrim ïa ka jingkiew jong ki riew paidbah kiba ïoh ban kem ïa kane ka jingpang, kaba kham  pyniabit bha ïa kane ka jingpang kadei na ki briew kiba la don bynta ha kaban leit sha ka ïa thoh shong kurim, kaba la long ka Khanapara Assam ban bynrap sa ka jingkhawai ai bam sngewbha pat hapoh Lower Lachumiere.

Katba ka jingïoh kem pang bad ki briew kiba wan na shabar jong ka jylla, kumba ka long ïa mynta ka dang duna, hynrei ym lah pat ban tip bah duh katno kita kiba la wanphai ki la pyntikna bha ïalade ba kim shym la don satia ïa u khniang jingpang ha kamet ka jong ki, kaba ki la kum ïoh ban kem mynba ba ki dang don ha lynti ban wanphai sha la ïing sha la ki sem.

Ïa mynta, ka shong ka thaw, ka tieng ka smiej, ha kaba ka por aiu sha kaba kum kane ka wan ba kan jia, ha kaba ym don mano mano ba lah ban ïa mutdur, ba ka jingpang khyllad ba aiu sha kum kane kan wan ba kan jia, mano sha ba la juh phohsniew ba kum kane ka sngi kan wan ba kan jia, ha kaba ym lah shuh ban ïa tur marjan shuh wat shi ïing shi sem, ha shnong ka thaw, ym long shuh ban ïaid kai pyngngad ban khlem da deng ïa ki jingda ïa ka shyntur ne ïa la ka jong ka khmut (mask), kane hi ka dei kata ka juk kaba wat lada ïoh ban mad ïa ka lyer kaba khuid ba suba, hynrei ym lah ban ring pat ïa ka.

Ka jingpur jong kane ka jingpang Covid-19 ha ka jylla, ka pynrah bha ïa ki shkor ïa u paidbah nong shnong shnong, namar lada yn ïa phai bha sha la ka jong ka jylla, ka jingdkoh ka jong ka ha ka liang ka koit ka khiah ka long kaba bun bha, khmih ïa ki CHC bad ki PHC kiba don ha kylleng sawdong jong ka jylla, wat lada la don makna ki ïing ban ai jingsumar ïa ki paidbah ha ka jylla, hynrei lada kren beit ïa ka jingshisha, ki CHC ne PHC, ha kaba wat lada don makna ki doctor  ne ki nurse, hynrei ka tiar kaba la don ha ka kti ka jong ki ban sumar ïa ki paidbah ka long tang u jri eksamin bad jingthew blood pressure (Sphygmomanometer)  ïa ki nongpang, ki dawai kiba lah ban ai ïoh na kine ki jaka ai jingsumar lehse ki lah ban long tang  kum ïa ki jingpang por ne samoi kum ka baïong khlieh pang kpoh

Shuh shuh ka jingdon jong ki doctor bad ki nurse ha ka jylla, ka long da shisha kaba duna bha, katno tam lei lei ha kum kane ka khyllipmat kaba donkam bha ban hap ban ïakhun ïa ka thma ka jingpur kaba jar jar jong ka Covid 19, ka jingkylli kaba mih shano lut kita ki samla ki la leit ban pule pyndep ïa ka line doctor na ka bhah jong ka sorkar jylla, kane ruh ka long kawei ka jingkylli kaba ka sorkar jylla, kan hap ba kan wad ïa ki mynta.

Hynrei shu donbok ba ha kum kane ka por kaba mynta u paidbah ka jylla u long shisha uba donbok, hadien ba ka sorkar kmie ka la ai kyrpang ïa ka shlem ai jinghikai bad ban pule doctor ha kane ka jylla, kane ka dei ka  North Eastern Indira Gandhi Regional Institute of Health & Medical Sciences (NEIGRIHMS), kaba lymda dei ba don sa kane ka shlem ne skul pule doctor, ym lah shuh ban tip aiu kan jia ïa u paidbah ka jylla ha kum kane ka por jong ka jingwan ban lyngshop jong ka khlam Covid-19.

Da kumta haba shem bad ïohi ïa ka jingiai kiew sted bha jong ka jingpang Covid-19 ha ka jylla, ki dak ki shin kumba ki mih paw ka long ba ym slem ba ka sorkar bad u paidbah un kyllon ha kane ka kynti jingïakhun ïa ka thma ba jar jar jong ka Covid-19.

Pynban, kum u shipai haba tur sha madan thma, da lei lei  yn nym lah ban pyndem suk ïalade hakhmat u nongshuh khlem ka jingïakhun, kampher wat lada ka snam ka dei ba kan jaw, hynrei ban shah rem ha u nongshun dang lah kaba iakhun, da kumta, ai ba  kane ka thma jong ka jingïakhun ïa ka Covid 19 ban ïashim bynta lang noh da u paidbah nong shnong jong ka jylla, ban shim halade ïa ka jingkit khlieh ban pynmlien shwa nalade ban bud ryntih ïa ki kyndon kiba la pruid dak  da ka tnat ka koit ka khiah, hadien kane, ban shim ïa ka bynta ban ïalap bad wer lem ïa la ki bahaïing hasem, ki paralok parajor, ki marjan marpa, ban ia bud ryntih ïa ki kyndon ba la pruid dak.

Nalor kata donkam ruh ban shim ïa ka bynta ban ai mynsiem lem pat ïa ki briew kiba la ïoh kem ïa kane ka jingpang khamtam lei lei ïa kito kiba shu ïoh ban kem pang da ka jingïabit na kiwei pat ki para briew, ban pynshlur ruh ïa kito kiba kloi ban wan shakhmat ban pynbna ïar ba ki ïoh kem ïa kane ka jingpang, klet ïa ka mynsiem niew-beiñ niew-khoh ia ki ha ka imlang ka sahlang, pynban narud nakiar pyni ïa ka dak ban kner lem ïa ki kti ki jong ki, da kumta shiteng shwa na kane ka thma kaba la ïakhun mynta yn lah ban ong ba la jop bad kaba sah pat sa shiteng yn hap ban shniah tylli ha ka juk stad saian kaba mynta, kaba dang ïakhun ban pynmih ïa ki dawai dashin ban lah ban  ïada ïa u briew na kane ka khlam jingpang Covid-19 ne Coronavirus.