Ka kaiphod jong ka NITI Aayog halor ka SDG ki kdew ia ka jingbam sap bad ka jingbym larkam ki Sorkar kiba la synshar ia ka Jylla: Angela Rangad

Syllad | The Rising MeghalayaAugust 30, 2021

Ka kong Angela Rangad, ka nongialam ka Thma U Rangli Juki kala ong ba kaiphod jong ka NITI Aayog halor ka Sustainable Development Goals (SDG) dangshen ki kdew ia ka jingbam sap bad ka jingbym larkam ki Sorkar kiba la synshar ia ka Jylla.

Kala ong ba ka Jylla Meghalaya ka la nang ngam sha ka niamra jong ka jingsahdien ha ki bynta baroh naduh ka pule-puthi, ka jinghiran ka ioh ka kot, jingduk, jingiapthngan, jingkyrduh kam, ka jingduna ha ka liang ka koit ka khiah bad ka sumar pang bad kiwei kiwei.

Ka NITI Aayog kaba dei ka tnat kaba ha khlieh duh jong ka Sorkar India kaba pyrkhat bad saindur ia ka roi ka par bad jingiaid shaphrang jong ka Ri, dang shen ka la pynmih ia ka kaiphot halor ki kam pynroi bad jingkiew shaphrang jong ki Jylla kaba la tip kum ka Sustainable Development Goals (SDG), ha ka thain shatei lam mihngi. Ka long kaba diaw bad duh jingkyrmen ba kane ka kaiphot ka pynpaw shai kdar ba ka Jylla Meghalaya ka don ha trai duh jong ka roi ka par ha ki bynta ba kongsan jong ka jingim haba ia nujor bad kiwei ki Jylla ka thain, la ong ka kong Angela.

Ka Kong Angela kala ong ba ka NITI Aayog ka la thew, la woh bad buh kyrdan katkum ka jinglah treikam jong baroh ki District jong ki Jylla ha ka thain shatei lam mihngi bad ruh ia ka Sikkim, ba katno ki lah ban pynurlong ia kita ki 15 tylli ki jingthmu kiba iadei bad ka roi ka par bad jingkiew shaphrang ki Jylla bad ki nongshong shnong jong ki. Kita ki jingthmu ki long; ban pyndam ia ka jingduk, ban pynduh ia ka jingiapthngan, ban ai ka jingkoit jingkhiah bad jingim ba kmen, ka pule puthi kaba bha, ka jingialong mar ryngkat kynthei bad shynrang, ka umbam umdih bakhuid bad jaka leit shabar kiba paka, ka jingpyndokam ia ki bor ding kiba khuid, ka kam, ka kamai kajih ba biang bad ka jingroi bad ka ioh ka kot kaba kynthup ia baroh, ban seng ki kharkhana bad pyndonkam ia ka jingstad ki trai Jylla, ban pynduh ia ka jinglah shilliang, ban thaw ki jaka sor kiba bit ban shong briew bad ka mariang kaba khuid. Ha baroh kine ki bynta ka Jylla Meghalaya ka long kaba sahdien bad ka dei ka Jylla kaba troin tam. Tang ha ki katto katne ki mat ka paw ba ka East Khasi District ka la lah ban leh bha bad poi ha ka kyrdan ba 57 bad ki District kiba sahdien kum ka South West Khasi Hills, South garo Hills bad North Garo Hills kiba don ha ki kyrdan 82, 92 bad 98. lada ka kam pynroi ka dei ka jingiakob rwai ne jingiakob shad ka Jylla ka la shah beh bad shah kyntait naduh ka sngi nyngkong.

“Kane ka kaiphod kam dei tang ki dak jingkhein, hynrei ngi dei ban tip ba kine ki dak jingkhein ki iathuh ia ka jinglong jingman, ki kdew ia ka jingbam sap bad ka jingbym larkam ki Sorkar kiba la synshar ia ka Jylla,” ong ka nongialam ka TUR.

Kala bynrap ruh da kaba ong ba “Ka Jylla kan kynjoh sanphew snem ka rta bad ki nongshong shnong kin ym jin da la ngat ha ka shrip jong ka jingiapthngan, ka jingbymioh ki bam kiba tei, ka jingkyrduh kam, ka jingduk jong ki nongrep, ka jingbymdon ka umbam umdih kiba khuid bad jaka leit bar. Kane ka kaiphot ka dei ban pynkyndit bynriew ia ngi ba ngin shim khia halor ki ishu kiba ktah ia ka jingim, ka kamai kajih, ka koit ka khiah bad ki kam pynroi kiba kyntiew ia ka jingim jong ki nongshong shnong. Ka kaiphod ka pynpaw ba kiba bun ki nongshong shnong ha ka Jylla kiba iapthngan, ki bym don ka kam ka jam kaba biang briew bad ka jinghiar ka koit ka khiah.”

Ka TUR kam sngewphylla ba ka jylla Meghalaya kan sahdien namar ha man ki jingialeh ban pynioh ia ki hok jong ki nongshong shnong la ka long na ka bynta ki kynthei ne ki shynrang, kiba batai bad lam lynti ia ki jingialeh ki dei tang ki katto katne ngut kiba bat ia ka bor jong ka sain hima ne synshar khadar, kata naduh ki shnong, ki raij, ki hima bad ka sain hima ha ka jylla baroh kawei

Lah ban iohi ha ka kaiphot ba kiwei pat ki Jylla ha ka thain ki mad ia ki soh jong ka roi ka par, katba ha ka Jylla Meghalaya pat ngim mon ban iakren bad pynleit jingmut ia kine ki mat kiba ktah ia ka iap ka im, ka bam ka dih, ka ioh kam ioh jam, ka kamai kajih, ka jingkiew ka rep ka riang, ka jingshong shngian ki kynthei khynnah bad kumta ter ter kiba  long ka bynta ba kongsan tam ha ka jingim kaba man la ka sngi. Balei ba ka Jylla jong ngi ka hiar bad sahdien haduh katne? Ngi poi haduh kane ka khep ka long na ka daw ba haduh mynta ngi shaniah bad ngeit bieit ba ki kam pynroi ki lah ban wan tang na ki kti jong MLA, MDC, ki seng sain hima, ki sengbhalang kiba leh isynei ia ki briew bad  tang ia ki briew jong ki bad ki babu sorkar kiba shim kabu ia kane ka jinglong bad pyntud ia ki kam pynroi bad jingmyntoi kiba dei ban poi sha ki paidbah.

“Haduh mynta ngi ngeit bieit bad sngewthuh bakla ba ki kam pynroi bad ki jingmyntoi ki dei ki kam lehbha ne kam leh jingisynei jongno re. Hynrei kam dei kumta, ki kam pynroi bad jingmyntoi ba ka Sorkar ka pynbiang ki dei ki hok jong ki nongshong shnong bad ia kine ki hok la pynlut hi na ka pisa jong ki paidbah nongshong shnong. Lada ngi dang shah bad ailad ba kane ka jingsngewthuh bakla bad jingshim kabu jong ki Nongmihkhmat bad ki babu Sorkar kiba lyngba ki phew snem ki la teh mraw ia ki briew da kane ka jingsngewthuh bakla ba ki nongshong shnong ki hap ban shaniah ha ki na ka bynta ba kin ioh ia ki jingmyntoi bad kam pynroi,” ong shuh shuh ka Kong Angela.

Ka Angela kala ong ba hapoh ka Jylla Meghalaya ki kam pynroi kiba dei ban leit sha ki paidbah ki sahkut bad sahteng namar haduh mynta ngim don ia ki ain kiba shai bad paka ki ban batai ia ka rukom synshar ka ban long ha dur ka jingsynshar paidbah kaba janai ha kaba baroh ki nongshong shnong kynthei bad shynrang kin ioh ban iashim bynta lang. Bad ba kan don ruh ka jingai jingkhein bad rukom treikam kaba shai.

Ka TUR ka ngeit ba lymda ngi lah ban wanrah ia ka rukom synshar paidbah kaba shai, kaba ai jingkhein bad kaba iashim byntal lang da baroh ki nongshong shnong ha ki shnong ki thaw, ki iit ki hima bad ha ka Jylla, ka Jylla Meghalaya kan iai sahdien bad ka jingduk, jingiapthngan, jingkyrduh kam bad jingpang kin iai pyntriem ia ka jingim ha ka Jylla. Bad ki nongshong shnong kin ym lah ban ioh ia ki hok bad ki bhah jong ki.