Kut ka Shad Suk Mynsiem hapdeng ka phuh ka phieng, iashimbynta haduh 1517 ngut ki nongshad

Syllad | The Rising MeghalayaApril 8, 2025

Ka Shad Suk Mynsiem ba lai sngi kynthih ba la khot pynlong da ka Seng Khasi Seng Kmie ka la kut noh haka 7 tarik Iaiong ha ka lympung shad ha madan Weiking, Jaiaw hapdeng ka jingiphuh iphieng ha kaba la wan ban iashim bynta da haduh 1517 ngut ki nongshad kynthei bad shynrang.

Ha kane ka Shad ka Kmen ba ju pynlong shisien shi snem kum ka jingainguh ia U Blei Nongbuh Nongthaw halor ki jingkyrkhu kiba u la theh sei la wan sakhi da ki hajar ngut ki paidbah na kylleng kynthup ia ki nongwan jngohkai pyrthei.

Napdeng kine ki 1517 ngut ki nongiashim bynta ha kane ka Shad Suk Mynsiem 830 ngut ki dei ki shynrang bad 687 ngut ki kynthei, kata naduh kiba dang rit rta haduh kiba la san ha ryngkat ka jingsawa ka ksing bad ka tangmuri.

Haba kdew halor ka jingkongsan jong kane ka Shad Tynrai na ka liang u nongialam ka Seng Khasi u la ong, “Ka Shad Suk Mynsiem ka dei ka shad ka kmen jong ki Khasi kiba dang bat dang ksoh ha ka niam tynrai ban ainguh ia U Blei Nongbuh Nongthaw ba un theh ia ki jingkyrkhu ha ka rep ka riang, ka koit ka khiah, ka kamai kajih bad ka suk ka sain.”

U la ong ruh ba kane ka shad ka kmen tynrai ka dei kaba la rim bha, hynrei dei tad ha ka snem 1911 ba ka Seng Khasi ka la rai ban pynlong noh ha ka rukom kaba pynbeit ryntih bad paka ha Madan Weiking.

Ha kane ka sngi la wan sakhi ruh da u Myntri Rangbah ka Jylla u Conrad K Sangma, u Symbud Myntri Rangbah u Bah Prestone Tynsong, u MP ka Shillong u Dr Ricky AJ Syngkong lem bad kiwei kiwei.

Ha kane shad ka kmen la pyni ruh ia ki jingdeng ksiar bad rupa kiba long shibynta ha ka riam ka beit jong ki nongshad ha kane ka lympung. Kaba kham kongsan ha ka riam jong ki kynthei ka dei ka jingdeng ia ka pansngiat rupa ha ka khlieh jong ki thei sotti nylla.

Ka pansngiat bad lasubon ha ki bynta u ryndang ka kren halor ka jinglong kordor jong ka kynthei ha ka jinglong jingman kaba man ka sngi bad ha ka ban pynheh pynsan bad sumar sukher ia la ki jong ki khun ki kti ha la iing la sem.

Katba ka jingkieng jong u nongshad shynrang ki don 3 tylli ki khnam ka pyni ia ka jinglong ba kongsan jong u shynrang naduh ba dang kha haduh ba un da khlad noh. U khnam uba nyngkong u thew ban iada ialade shimet, uba bar u thew ban iada ia la ka longiing longsem bad uba lai ban iada ia ka jaka puta bad ia ka kur ka jait.

Dei ha kane ka Shad Suk Mynsiem ba ka jingpynsawa ia ka ksing ka dhah, ka tangmuri, chew chew (cymbal) ka iaid ryntih lang ha kaba ki nongshad ki bud ryntih katkum ka jingsawa jong ki sur jingtem jingput kaba mih lyngba kine ki jingtem jingput kiba la pynneh pynsah naduh ki mynbarim.

Pynbna u CM ia ka song ba T.15 klur sha ka Seng Khasi ban tei ia ka Indigenous Cultural Centre