Shakri ia ka Ri bad ka Jaitbynriew da ka jinglonghok, jinglongshlur bad jingiatylli

Soolangki LalooDecember 29, 2020

“U Kiang Nangbah” u ieng da ka nongrim jong ka hok, ka jingshlur bad ka jingshisha ban ialeh pyrshah ia ki nongshun kiba wan lehbor, thombor ha kine ki lum, ki thaiñ baieit ki jong ngi, kum u nongialam ba don ka jingkit khlieh (Responsibility) ia ka Ri bad ka Jaitbynriew, um kwah ba ki khmat bad ki shkor jong u kin iohi ne iohsngew ia ka jingshah lehbeiñ ne jing-ud ki khun ka Ri lyngba ka jingshah thombor ha u mynder Ri (Phareng). Kumta u ieng ialeh pyrshah da ka mynsiem dapshynrang, ban pynher krad ia ki nongshun na kine ki lum, ki thaiñ baieit ki jong ngi tang da ka wait, ka stieh, sum khnam bad ryntieh ryngkat bad ki paid ka Ri 12 Dolloi kat haduh ban da poi ia u shaduh u pud ba u hap ban bynda ne aiti ia la ka jingim ha ki syrdoh u tyllai Phasi jong ki nongshun na Ri Sepngi ha ka 30 tarik u Nohprah 1862 bad mynta u snem kadei ka lyngkhuh snem sngi iap ba 158 U Kiang Nangbah.

U Kiang Nangbah, Kum u khun dap shynrang ka Nia Rimai Nangbah, u la pyni shisha ia ka jinglong Hok, jinglongshlur mynsiem jongu. Kum u nongialam ki khun ka Ri Khat-ar Dolloi, um hun ban iohi ba ki mynder ri kin long ki nongsynshar bad ki trai Ri, trai muluk pat kin im hapdeng ki jingjynjar bad jaw ummat miet la bad sngi, kum u briew baieit ia la ka jong ka niam, ka rukom, dustur bad riti um kwah ba kiei kiei ki rukom ngeit ne jinglongkyrpang ka jaitbynriew ki duh kin dam.

Hato kum ki pateng kane ka juk, aiu ngi don ban ong, aiu ngi dei ban leh na ka bynta u Kiang Nangbah? Hato kum ki pateng kane ka juk, aiu ngi don ban ong ne kylli shaphang ka Ri Laiphew Syiem bad Khat-ar Dolloi ha kine ki sngi ba mynta? Aiu ngi dei ban leh na ka bynta ka Ri bad ka jaitbynriew kaba la don hapdeng ki jingtynjuh bad jingialeh kat shaba phai kat shaba iaid, kat shaba ieng? Aiu ngi don ban ong ne kylli ia ki nongialam kane ka juk, aiu ki nongialam, ki riew ieit Ri ki leh na ka bynta ka Ri bad ka Jaitbynriew barit ka jongngi? Hato ki bud nuksa mo, ia ka lynti babha u  Kiang Nangbah kum u wei na ki nongialam uba ieng shisha ha ka nongrim jong ka jinglonghok, jinglongshlur?

Haba shim ia u khulom ban pruid ia ki dak, ki kyntien na ka bynta kane ka sngi bakhraw u Kiang Nangbah, ngam lah khlem da phai dien sha ka thymmei longbriew manbriew u hynniewtrep hynniewskum kaba ong “Im tipbriew tipblei bad Kamai ia ka hok”. Kum ki pateng kane ka juk, hato ngi ju pyrkhat, ju puson mo ia kine ki kyntien hashwa ba ngin leh ia kaei kaei ka kam? Balei nga shim ban khyllie ia kine ki kyntien ha kum kane ka sngi, namar u Kiang Nangbah udei uwei na ki nuksa babha iangi ki pateng, uba imsngi ban iaid bad pyndep ia la ka jong ka kamram hangne ha pyrthei shongbasa ha ryngkat ka jinglonghok, jinglongshlur, jingshisha, jingkitkhlieh, jingaiti bad len lade na ka bynta ka Ri bad ka Jaitbynriew. 

Nongialam ka Juk mynta,
Da jingkitkhlieh to ieng ban iada.
La Hok, riti to bat, to tyngkai
Ia Ri lajong, ban synshar kiwei, hei ho… wat ai.
Kiang Nangbah, nuksa ka jingialeh u la pyni
Mynta ka shong pat sa haphi, ia la Lawei ka Ri.