Tyrwa ka TUR ban pynrung iaki kiba kham sahdien haka State Reservation Policy
Ka kynhun Thma U Rangli Juki (TUR) ha ka jingai jingmut sha ka Expert Committee halor ka Meghalaya State Reservation Policy ka la ong ba kawei na ki jingai jingmut kaba kongsan tam jong ka, ka long ka ban pynrung iaka mat kiba kham sahdien ne “Deprivation Point” haka State Reservation Policy.
Ka Deprivation Point ka dei ka lynti ban ai lad ia ki nongshong shnong kiba dang kham sahdien ban ïoh kham bun ka bhah ha ka mang kyrpang jong ka thungkam. Kane ka Deprivation Point kam dei ban long tang na ka bynta ki kynhun jaitbynriew kiba sahdien, hynrei ka dei ruh ban long na ka bynta kito kiba sahdien ha ka ïoh ka kot bad kiba wan na ka thaiñ ha Meghalaya kaba dang duna ha ka roi ka par. Ka jingtreikam jong ka Reservation Policy ha Meghalaya haduh mynta ka long kaba lah shilliang bad ka pynïohnong tang ia kito ki Trai Ri Trai Muluk, la ki dei ki Khasi ne Garo, tangba kiba im, kiba shong ba sah ha ki District kiba la kiew shaphrang bad kiba wan na ki longïing kiba riewspah kiba lah ban buh skul ia ki khun ha ki skul kiba rem, kiba bha la ka long hapoh bad shabar jong ka Jylla.
Ka TUR ka pynpaw ruh ba kane ka Deprivation Point ba ka tyrwa ban pynrung ha ka Reservation policy ka dei ban pynshong nongrim halor ka ïoh ka kot jong ka ïing, ka jinglong jingman ka thaiǹ ba u ne ka samla wadkam ki wan bad ka pule puthi ba ki ïoh lane ka skul ne kolej ba ki leit. Bad ia kine ki Deprivation Point dei ban khmih bniah man la ka san snem katkum ka jingroi bad jingkiew jong ki District.
Ka nuksa lah ban ai hangne, ba u ne ka khynnah kiba dei kiba nyngkong eh kiba shong skul na ka longïing bad kiba kha bad heh bad san ha ka District kaba dang sahdien bad kiba pule ha ki skul shnong bad ki Kolej ki bym da biang, kine ki dei ban ïohtam lypa ki mark ne ki point ban ia kiwei ki samla wadkam kiba dei na kajuh hi ka Jaitbynriew, tangba kiba dei ki khun jong ki Grade A ophisar jong ka Sorkar bad kiba ïohlad ban pule ha ki skul kiba bha tam ha Nongbah Shillong. Ha kane ka rukom lah ban kyntiew ia ka lad jong ki samla wadkam kiba duk bad kiba sahdien ban ïoh ia ki kam Sorkar bad ha kane ka dur lah ruh ban kyntiew ia ka ïoh ka kot jong ka longȉing bad ka thaiǹ ba ki wan. Ha kane ka juk stad kaba lah ban buh jingkheiñ ia ka jingdon ki samla bad ki briew kiba treikam Sorkar kam don jingeh ei ei ruh em ban pyntreikam ia kane ka Deprivation Point.
Ka Thma U Rangli-Juki (TUR) ka phah ia ka jingkynthoh jong ka halor ka Meghalaya State Reservation Policy 1972 sha ka Expert Committee kaba la thung da ka Sorkar Jylla bad la bsuh ia ki jingai jingmut ha ka thup kaba la ai kyrteng, Towards an Evidence Based Review of The Meghalaya State Reservation Policy 1972, (Ka jingpyrkhat ban pynkylla ïaka Meghalaya State Reservation Policy 1972 katkum ki Sakhi bad Jingshem Kiba Thikna).
Ka jingai jingmut jong ka TUR ka shong nongrim halor kine ki lai tylli ki mat kiba kongsan harum:
- Ka History bad ka jingpyntreikam ia ka mang kyrpang ha ka thungkam kaba long 40-40% bad 5% kaba la treikam naduh ka snem 1972.
- Ka TUR ka tih bniah na ki par jingtip kiba thikna halor ka roi ka par bad jingsan jong ki nongshong shnong bad ka Jylla ha baroh ki liang ha kine ki 50 snem. Nalor nangta ka thwet ruh ia ki dak ki shin jong ka jingsahdien bad jingduhnong jong ki nongshnong shnong bad ka Jylla ha kine ki 50 tylli ki snem.
- Ka TUR ka kdew ruh ia ki jingeh kiba ka Expert Committee ka lah ban ïashem ha ka jingtrei jong ka ban wanrah ia ka jingpynkylla ha ka Reservation Policy ka bym ïashah liang ia kano kano ka kynhun jaitbynriew, ban wanrah ka jingpynkylla kaba pynksan ia ka hok jong baroh ki nongshong shnong kumba la pruid dak ha ka Riti Synshar bad ban wanrah ia ka jingpynkylla kaba lah ban ȉeng ynda haba la tynjuh ia ka hakhmat ka ïingbishar.
Ïa kane ka thup jingai jingmut jong ka TUR la pynshong nongrim halor ka jingwad bniah bad jingthwet ia ka jinglong jingman, khamtam eh halor ka roi ka par, kum ha ka liang ka ïoh ka kot, ka pule puthi bad ka ïohkam ïohjam jong ki nongshong shnong jong ka Jylla. La lum thup na ki jingshem jong ki riew wad jingtip bad ki Kaiphot Sorkar kiba rim bad kiba mynta. Kum kine ki Kaiphot- Regular Employment (Including Government Jobs) Amongst The Tribals District Wise In 1971, Distribution of Government Jobs Amongst Scheduled Tribes (Hills), Scheduled Tribes (Plains), Scheduled Caste, OBC in 1972, : Literate & Educated Amongst Khasi-Jaintia, Garo Communities in 1971, Nature of The Educated in Meghalaya District Wise 1971, Community Wise Breakup Of State Government Employees (2019/2010), Community Wise Breakup of State Government Employees (2022), District Wise Spread of Government Jobs, Region Wise Spread of Government Jobs.
Kane ka jingdawa ban pynkylla ia ka Reservation Policy ka la plied ia ka synduk kynsha jong ka Pandora kaba shlei da ki jyrwit jyrwat bad ki sohkyrdot. Mynta mano ban law ia kine ki sohkyrdot? Kawei ka kynhun ka peit sha kane ka jingdawa kum ka jingïaleh ba kawei ka jaitbynriew ka dei ban ȉohnong bad ba kawei pat kan duh. Ki don pat ki bym kwah ban pynkhih ia ka bad ki kwah ba ka Reservation Policy kan neh kumba ka long namar ba kim kwah ban pynthut iano iano ruh lymne ban wanrah ia ka jingȉapeit matdong hapdeng ki jaitbynriew.
Ka TUR ka ngeit ba ha ka synshar paidbah ki policy, khamtam eh kum ka Reservation Policy, kiba ktah lane kiba dei ban wanrah jingmyntoi ia ki paidbah ym dei ban pynlong ia ka kum ka jingïakhun ha kaba kawei ka kynhun kan ïohnong bad ba kawei pat kan duhnong lymne ba kan long na ka bynta ka burom ka Jaitbynriew. Ka Reservation Policy ka dei ruh ka Affirmative Action, kaba mut ba ki kynhun ne ki nongshong shnong kiba dang sahdien, kiba duk lane kiba shah ban beiñ ne kiba shah kheiñ poh ki dei ban ïoh ka lad ban kiew shaphrang da kaba thaw ia ki policy kyrpang na ka bynta jong ki.
Namarkata, ka Affirmative Action ne Policy kyrpang kum ka Reservation Policy kaba la ithuh da ka Riti Synshar kam dei ne kam shong katno ka jingdon jong ki briew ne nongshong shnong, hynrei ka dei ka atiar ban pynpra ia ki kynroh jong ka jinglah shilliang bad jingsynshar donbor kaba junom jong ki kynhun kiba la roi, kiba riewspah bad kiba la kiew shaphrang. Ka Affirmative Action ka mih ruh na ka jingangnud ban wanrah ia ka imlang sahlang ha kaba baroh ki nongshong shnong ki ȉaryngkat dor. Kita ki kynhun kiba la roi, kiba la riewspah bad kiew shaphrang ki wit bad ki thut ia ka jingthmu ba nylla jong ka Affirmative Action namar ba ka ktah ia ka bor, ka burom bad iktiar jong ki. Kita kiba donbor bad kiba bun paid ki shim ba ka imlang ka sahlang ka dei ka jaka jong kiba donbor.
Ka TUR ka ngeit ba ha ka synshar paidbah ki nongsynshar ne bor synshar ki dei ban pynïaid ia ka synshar khadar na ka bynta ban kyntiew ia kiba duk, kiba tlot bor bad kiba sahdien. Kumta ka jingai jingmut jong ka TUR kam dei ban pynkylla ia ka bhah thungkam kaba long 40-40% ia ki Khasi-Jaintia bad Garo bad 5% ia kiwei ki ST, hynrei ka Review ia ka Reservation Policy ka long ban peit bniah ia ki jingmih ne jingsei soh na ka jingpyntreikam ia ka Reservation Policy ha ka Jylla ha kine ki 50 snem.
Ka TUR ka sngew ruh ba lymda ngi phai dien sha ka History haba la thaw ia ka Reservation Policy ha ka Jylla ha ka snem 1972, ngin ym lah ban tip bad shemphang ia ki jingkam ne jingong jong ki kynhun na baroh ki liang. Kumta ka TUR ka ngeit ba ki jingai jingmut kiba shongnia bad kiba shong aiǹ ki dei kiba lah ban pynshisha da ki sakhi kiba shai, ki jingkheiñ kiba thikna bad kiba lah ban ȉeng ynda haba la tynjuh ia ki ha khmat ka Aiñ bad ka Riti Synshar.
Kumta ki jingai jingmut jong ka TUR kim dei ka jingdawa ban pynkylla lymne ban pynneh ia ka Reservation Policy, hynrei kaba kongsan ka long ban peit bad wad bniah ba kumno la pyntreikam ia ka Reservation Policy bad ban shem ia ki sakhi ne ki dak jingkheiñ kiba shai kiba ngi lah ban pyndonkam ha ka por ba Review ia ka Reservation Policy. Nalor nangta ban ngam jylliew bad ban shem ia ki buit thymmai ban nang pynkhlaiñ bad pynbha ia ka Reservation Policy kaba long ka atiar kaba kyntiew ia ngi ki rit paid khnang ban lah ruh ban wanrah ia ka jingȉaryngkat dor hapdeng ki jaitbynriew ha ka Jylla.
Leave a Reply