Wan iashim bynta da ki hajar ngut ha ka Sngi Kyrsiew Ri ka KSU ha Khliehriat

Syllad | The Rising MeghalayaApril 5, 2025

Da ki hajar ngut ki paidbah na Rilum Khasi Jaintia kila wan iashim bynta ha ka rally ba la pynlong da ka Khasi Students’ Union (KSU) ha ka jingrakhe ia ka sngi Kyrsiew Ri haka 4 tarik Iaiong ha Khliehriat, East Jaintia Hills District.

Ha kane ka sngi nalor ki dkhot bad nongialam ka KSU la wan iasnohkti lang ruh da kiwei kiwei ki seng kum ka HNYF, FKJGP, JSU bad kiwei kiba ha kaba la pynlong ia ka jingiaid paidbah na madan Teilang Phawa ha Dkhiah West shaduh u motdur ba shirynieng u Woh Kiang Nangbah uba don ha phyllaw ka ka ophis DC.

Lah ban kdew ba kane ka sngi la rakhe kum ka Khasi National Awakening Day ban kynmaw burom ia ka sngi ba u nongialeh laitluid u Tirot Sing u la ialeh thma pyrshah ia ki bor ka sorkar phareng ha ka 4 tarik u Iaiong 1829.

U president ka KSU Bah Lambokstarwell Marngar haka jingkren ula pynkynmaw ia ka jingjia kaba la jia ha Ri Bhoi District ha u snem 2017 haba ka Sorkar Jylla ka la thom da ka bor ban shna ia ka lynti rel, hynrei ki dkhot jong ka seng ki la leit thom da ka bor ha ka jaka ba la shna ia ka lynti rel bad ka Sorkar Jylla kam banse ka hap ban pynsangeh noh. U la ong ruh ba ki dkhot jong ka seng kim tieng ban rung sha ki iingbyndi namar ka iingbyndi ka dei ka skul bah ban pynshitrhem ia ki dkhot.

U la pynkynmaw ruh shaphang u Woh Kiang Nangbah uba la iap ha u tyllai phasi namar u iakhun pyrshah ia ki phareng na bynta ka jaidbynriew. U la ong hynrei kaba sngewsih ka long ba ki don ki langiong ha ka jaidbynriew kiba la sdang ban phasi ia ka jaidbynriew na bynta ka jingkhwan myntoi shimet ka jong ki.

U la ong ruh ba ka long kaba suk ban ithuh ia ki mynder ri lada u dei u Bihari ne Nepali ne Punjabi hynrei kaba eh ka long ban ithuh ia ki mendie ri kiba long ki langiong na ka jaidbynriew bad u la maham ia ki ba ki dei ban kylla noh shwa ban dier ka por.

Nalor kata u la ban jur ruh halor ka jingdonkam ban pynkut noh ia ka jingbein jingkhoh bad ka jingpharia jaidbynriew da ki kur da ki Shnong bad ym dei shu ban ailad ia kum kitei ki jingpharia bansuh thied ha jaidbynriew ka jong ngi.

Haba ai mynsiem ia ki samla une u nongialam ka KSU ula ong, ‘Ka jingkieng atiar jong phi kam dei da ki suloi hynrei ka jingkieng atiar jong phi kan dei da ki bor pyrkhat.”  U la ong ruh ba ka seng ka ju pynlong ia ka sngi Kyrsiew Ri ha Shillong hynrei ka seng ka rai ban leit kylleng ka Ri ban pynlong kum kine ki jingialang ban kyrsiew thiah ia ki para samla.

 U Bah Lambokstar u la ong ba ka sorkar India kam shym la ai ia ka Inner Line Permit (ILP) kaba ki ieng dawa hynrei ka Sorkar ka pyntreikam pynban da ka CAA bad ka sorkar India haduh mynta kam pat treh ban pynrung ia ka ktien Khasi ha ka khyrnit kaba 8 jong ka Riti Synshar jong ka Ri India.

U la ong shuh shuh kine ki jingleh baroh ki wanrah ia ka jingpyrkhat ‘Khasi by blood Indian by force’ bad ki don kiba ong ba kum kine ki jingpyrkhat ki long pyrshah ia ka riti synshar ka Ri India ne anti India. U la ong ba u dei lanot ne victim jong ka synshar ka sorkar India namar haduh mynta ka sorkar kam pat treh ban sngap ia ki mat ki jura jong ka jaidbynriew.

Na ka liang u president HNYF u Bah Sadon K Blah ha ka jingkren ula ong, u phareng ula wan hiar thma ia ka jaitbynriew da ka khaii ka pateng bad mynta ruh ka jaitbynriew ka shah hiar thma ha ka kamai kajih. Lada phai shaka jingshah teh mraw jong ka jaitbynriew, ka snem 1829 kadei ka snem kaba uwei pa uwei u dkhot jong ka jaitbynriew udei ban buh jingkynmaw hynrei ym dei pat ban klet buh ia kawei ka jingkylli ba kumno ngi kylla long ki nong India.

“Ngim shym la kylla long nong India da ka mon laitluid, la ong u Bah Sadon bad bynrap baroh ki ong ka 15 tarik Nailar ka dei sngi laitluid jong ka ri India hynrei ka sngi kaba u phareng u iehnoh ia ka ri Khasi Jaintia ka dei haka 14 tarik Nailar bad tang hapoh 24 kynta ngi ioh laidluid bad shah teh mraw biang.

Katba na ka liang u Bah Kitboklang Nongphlang nongialam ka FKJGP ha ka jingkren ula ong, kam myntoi ban kynmaw burom ia ki riewkhraw jong ka jaitbynriew tang shisien shisnem lada kum ka pateng kaba mynta ngim pat lah ban pynmih ia kita ki nongialam kiba long ki khlawait jong ka ri bad ka jaitbynriew ki ban aiti lut na ka bynta ka lashai ban saindur na ka bynta ka lawei ba phyrnai jong ka jaitbynriew. Hadien kane ka jingialang ki nongialam ka KSU kila pynlong ka jingbuh syntiew ha u motdur u Woh Kiang Nangbah.