Wat jied ia kiba heh tang ka nia hynrei ki bym larkam, siat pharshi u Bah Paul Lyngdoh ia ka VPP

Syllad | The Rising MeghalayaApril 9, 2024

U nongialam ka United Democratic Party (UDP) uba dei ruh u Myntri ka sorkar Jylla u Bah Paul Lyngdoh haba pan jingkyrshan na ka bynta u kyrtong MP ka Regional Democratic Alliance (RDA) u Bah Robertjune Kharjahrin ha ka jingialang kaba la long haka 8 tarik Iaiong, ha Iawmusiang Jowai, u la ong, “Wat ym jied ia kiba heh tang ka nia hynrei ki bym larkam bad wat ym peit ia ki ‘Si iatur’ kiba pynshongshit sha iew sha hat hynrei  peit ia ki ‘Si Lur’ ki ba trei jar jar namar na ki mih u khaw u kba, mih u soh, u pai,” kata da kaba siat pyrshah pyrshah ia ka Seng VPP.

“Kaei ka jingiapher hapdeng kine ki arjait ki masi ia tur, ki ia kur tang ia ka jingpyni rong ha iew ban pynshong shit ia u nongleit iew leit hat bad u nong leit leh sngewbha. Hynrei haba kynjah haba jarjar khlem da ia lum paidbah, khlem da wan ki nong iathap kti, khlem da don kiba ia thong don ki jait masi kiba lur jar jar. Hynrei, na ka jingtrei ka jong ki mih u khaw u kba, mih u soh u pai,” u la bynrap.

“Nga kwah ba ka jaidbynriew ka jong ngi, ma phi ki paidbah phin buh ialade kane ka jingkylli mano ba trei ia ka kam, mano ba pang ka ryndang ban kit ia ka kali, ban niah ban lur hato kidei kiba ia tur ha iew ne kidei kito ki masi lur ha lyngkha, ha ki pynthor. Kum ka jaidbynriew, ngi kham phaikhmat sha kiba kyrkaw, kyrkiw bad kiba ki paidbah sa kaba iathong, sa kaba ia pynshongshit ha ki iew ki hat ia kine ki masi iadur. Hynrei, nga sngew ngi kum ka UDP, ngi la rangbah, ngim peit shuh, ngim khmih lynti shuh tang ia ka jingiakynhoi, tang ia ka jingiathap kti, tang ka jingpynshit, ngi kwah ba ki kam ki jong ngi kin kren kham jam ban ia ki ktien ki jong ngi,” ong u Bah Paul.

Ha kaba iadei bad kiba dang thymmai u la ong, “Nga lah rung sha ka politiks ha ka snem 2002 bad ngi ruh ngi ialam ia ka seng kaba thymmai ha kato ka por – Ka Khun Hynniewtrep National Awakening Movement (KHNAM). Ngim shym la kyrkaw, ngim shym la kyrkiw, ngim shym la khwan burom hynrei haba ka la wan ka jingtyrwa ne ka proposal sha ka Cabinet hapoh ka jingialam jong U DD Lapang na ka bynta ka jingleit khmih bad jurip bniah ne explore ia u Uranium ha West Khasi Hills. Ma nga ryngkat bad u bah Lambor Malngiang, ngi don ha ka KHNAM, arngut ha ka Assembly jong 60 ngut ngi la thoh sha u Myntri Rangbah ba kim dei ban pyniaid shakhmat khlem ka jingleit jngoh, jingleit jurip ia ki jaka kiba leh lypa ia ka mining ia u uranium bad dei halor jong kata ka nongrim ba ka sorkar ha ka snem 2003, ka la phah da ka kynhun sorkar sha Jadugoda kaba don ia ka jaka tih uranium.”

“Mano ba la ialam ia kata ka kynhun, ka myntri jong ka koit ka khiah ha katei ka por ka Deborah Marak, u Saidullah Nongrum ryngkat ki nongialam ka Khasi Students Union (KSU) bad halor ka jinglap jingshem ka report ba submit da kata ka kynhun ka sorkar Meghalaya ka la rai ban ym iaid shakhmat ia kane ka kam tih uranium,” ong une u nongialam ka UDP.

Nalor kata u la ong ruh, “Ngim shym lah kyrkaw, ngim shim la pyrta ngi leh la ka jong ka kamram. Haba ka poi ka khyllipmat ba ka don ka jingpyrshang ban pyntlot ia ka MBOSE,  kum u myntri uba don ha ka sorkar Nga la pyrshang ban iakhun ban ym ailad ban pyntlot ia ka MBOSE bad ka ophis jong ka ha Shillong bad dei halor jong kane ka jingiakhun ba nga iohi ba ym don da kawei pat ka lynti wat ban iehnoh ia ka kam kum u myntri sorkar bad Nga la leh ruh ia kata ha ka snem 2005.”

“Nga dang kynmaw ba ngi ialum ha madan Malki hadien ba Nga la iehnoh kum u myntri sorkar, ki ong phi la leh ia kaba dei palat, ap ha ka elekshon ban wan phin ym donkam shuh ban wad kyrtong, ngin pynwad hi ma ngi ki paidbah, lada donkam ka jinglut jingsep ngin ia tip hi ma ngi ki paidbah bad ngin ia kit ia bah hi ma ngi, bad mynta phi ia don ar ngut ha hynrei ka ban wan kam dei ban duna ia ka 20 ngut. U snem 2005 kata kadei ka jingiakren, ka jingiasyllok bad ki riewkhmat paidbah hadien ba nga lah ieh ia ka kam kum u Myntri. Ynda la poi 2008, ha ka elekshon nga dang khmih lynti ban wanphai, hynrei kita kiba ki paidbah ki ong na ka 2 ngin pynpoi beit 20, 2008 ka jia aiu u bah Lambor u la rem noh, nga jop sa tang ma nga marwei na ka KHNAM. Na kata ka daw ngan ong biang ia phi “ngin nai peit ia ki ‘Si ia tur’ kiba pynshong shit sha iew sha hat ai ngin peit ia ki ‘Si Lur’ ki ba trei jar jar namar na ki mih u khaw u kba, mih u soh, u pai,” u la ong.

Shuh shuh u la ong ba kane ka jingpyrshang ban pynshongshit ban ong ba tang ma ngi kiba hylla, tang ma ngi kiba kaw-kaw kiba ieid ia ka jaidbynriew, kiwei kiwei kim shym leh nga ong ia phi ka long kaba ialam bakla haduh katta katta. Peit hi ma phi kaei kaba jia hadien ka jingiahylla kyrkiw ia kata ka jingtam pud ba la kynnoh da ka MUDA.

“Nga dei ban iathuh namar lada ngam kren phin ym tip, lada nga kren phin ong une uba kob bha tang ba bha ba nga kob khnang ba phin tip. Ha ka por ba ngi lah don ha ka bor ha district council, ka EC hapoh ka jingialam jong bah Titos Chyne, Nga lah bat ma nga ia ka tnat Building Byelaws bad u bah Robert Kharjahrin, u long u legal adviser jong ka district council. Ma ngi lai ngut, ngi lah leit sha ka sorkar Meghalaya bad hadien ka jingiakren, haduh laisien kynthih ngi la lah ban pynkonguh ia ki bor ba lah ai sha ka MUDA ha kine ki area kiba ngi ong ki scheduled area, la wanrah noh sha ki bor jong ka district council. Ngi la dep leh ka la long kam, ngim shim la leit ban shoh ia u minister ban ong lada mem leh te ngin shu ia kura beit, em, da ka ktien, ka jutang, ngi lah pynkonguh bad pynlong kam, khlem da kawang maw iano iano ruh. Kata kadei ka kamram jong ki nongialam, kata kadei ka jingkitkhlieh jong ki nongialam, ym ban shu pynkhih bhur ia ia uba la riew maw, lah riew dieng, lah riew lathi, lah shu mynsaw ei, ha kaba khadduh ym ioh ei ei,” ong u Bah Paul.